NIETOLERANCJA LAKTOZY

NIETOLERANCJA LAKTOZY

Produkty mleczne są nieodłącznym elementem naszej codziennej diety. Większość z nas nie wyobraża sobie dnia bez jogurtu, kefiru, sera czy mleka. Zdarza się, że nie wiadomo z jakiego powodu odczuwamy przykre dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Rewolucje jelitowe, a zatem uczucie pełności, gazy czy bóle brzucha pojawiają się, a my stajemy na głowie by dowiedzieć się co jest tego przyczyną. Nietolerancja laktozy? Jak to, przecież od zawsze wszyscy piją mleko, jedzą sery i nic się nikomu nie dzieje. Nie prawda. Często bagatelizowana, nietolerancja laktozy może dotyczyć każdego z nas.

Czym jest nietolerancja laktozy?

Nietolerancja laktozy jest zaburzeniem trawienia, w którym organizm wytwarza za mało lub nie wytwarza wcale laktazy, enzymu wymaganego do prawidłowego rozkładu laktozy, będącej mieszanką jednocukrów glukozy i galaktozy.

Jest zespołem objawów klinicznych, w którego skład wchodzi jeden lub kilka z poniższych: bóle brzucha, nudności, biegunka, obfite gazy lub wzdęcie brzucha po spożyciu laktozy lub produktów ją zawierających.

Rodzaje niedoborów laktazy:

•       Pierwotny

•       Wtórny

•       Rozwojowy

•       Wrodzony

Pierwotny niedobór laktazy

Wiąże się on ze względnym niedoborem lub całkowitym brakiem laktazy, rozwija się w dzieciństwie (objawy w różnym wieku) różnych rasach i jest najbardziej rozpowszechnioną przyczyną zaburzeń wchłaniania i nietolerancji laktozy.

Pierwotny niedobór laktozy nazywa się hipolaktazją wieku dorosłego, zanikiem aktywności laktazy lub wrodzonym niedoborem laktazy.

Stwierdza się o u ok 70% ludności świata (Europa Północna zaledwie 2%) odsetek ten się waha w zależności od grupy etnicznej i ilości laktozy w diecie w wyniku tego dochodzi do genetycznej selekcji ludzi zdolnych do trawienia laktozy.

Wtórny niedobór laktazy

Spowodowany jest uszkodzeniem jelita cienkiego np. w wyniku ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego, przeciągającej się biegunki, przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego, chemioterapii oraz w wyniku innych czynników uszkadzających błonę śluzową jelita cienkiego. Może ujawniać się w dowolnym wieku, jednak częściej w okresie niemowlęcym. Leczenie wtórnego niedoboru laktazy nie wymaga całkowitej eliminacji laktozy z diety, po wyleczeniu choroby podstawowej, produkty zawierające laktozę mogą być zazwyczaj spożywane normalnie.

Rozwojowy (noworodkowy) niedobór laktazy

Do 34 tygodnia ciąży, w niedojrzałym przewodzie pokarmowym występuje niedobór laktazy. Do okrężnicy noworodków i niemowląt dociera nawet do 20% laktozy z diety. Bakteryjny metabolizm laktozy w jelicie grubym zmniejsza pH stolca – sprzyja to rozwojowi prawidłowych drobnoustrojów z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus sp.

Wrodzony niedobór laktazy

Jest to rzadkie schorzenie opisane jedynie u kilku niemowląt. Objawem jest rozwijająca się, uporczywa biegunka pojawiająca się zaraz po wprowadzeniu karmienia piersią lub mieszanki zawierającej laktozę. Choroba ta, nie wykryta w odpowiednim czasie i nie leczona, zagraża życiu dziecka ze względu na odwodnienie i utratę elektrolitów.

ROZPOZNANIE NIETOLERANCJI LAKTOZY

Objawy nietolerancji uzależnione są bezpośrednio od spożytej jej ilości. Zaledwie 12g laktozy (220ml mleka) może wystarczyć do pojawienia się objawów. Niewchłonięta w jelitach laktoza metabolizowana jest przez bakterie powodując powstawanie lotnych kwasów tłuszczowych oraz gazów (metan, dwutlenek węgla i wodór). Zbyt duża ilość gazów w jelitach może pobudzić jelitowy układ nerwowy i spowodować kurczowe bóle brzucha

•       Klasyczne objawy nietolerancji laktozy:

-          wzdęcie brzucha

-          obfite gazy

-          kurczowe bóle brzucha

-          biegunka

Do rozpoznania nietolerancji laktozy służą specjalistyczne testy.

Test tolerancji laktozy

•       Rozpoznanie na podstawie wystąpienia objawów lub dodatniego wyniku po spożyciu standardowej dawki laktozy (2g/kg masy ciała lub 50g/m² powierzchni ciała, max. 50g w postaci 20% roztworu wodnego)

Jeśli po podaniu testowej dawki laktozy maksymalne zwiększenie stężenia glukozy we krwi było mniejsze niż 26mg/dl, rozpoznaje się zaburzenia wchłaniania laktozy

•       Test ten nie jest dokładny i często bywa fałszywie dodatni

•       Ze względu na duży odsetek testów fałszywie dodatnich i fałszywie ujemnych, nie powinien być używany i powinien być zastąpiony przez wodorowy test oddechowy.

Wodorowy test oddechowy

•       Najmniej inwazyjne i najbardziej pomocne badanie w diagnozowaniu zaburzeń wchłaniania laktozy

•       Przeprowadzany po podaniu standardowej ilości laktozy (2g/kg masy ciała, max. do 25g, co odpowiada 220ml mleka) u dziecka pozostawionego na czczo przez noc

•       Mierzona jest ilość wodoru w powietrzu wydychanym przez 2-3 godziny

•       Zwiększenie wydalania wodoru (>20 ppm) po około 60 min. oznacza zaburzenia wchłaniania laktozy

Na fałszywość wyniku testu wodorowego mogą oddziaływać czynniki wpływające na florę jelitową, takie jak:

•       niedawne leczenie lekami przeciwbakteryjnymi

•       brak bakterii wytwarzających wodór

•       dieta bogatobłonnikowa przed testem

•       przerost bakterii w jelicie cienkim

•       zaburzenia motoryki jelit

Badanie kwaśności stolca

•       Jest to przesiewowe badanie stolca pod kątem obecności nietolerowanego węglowodanu

•       Stosowane u niemowląt z biegunką

•       Oznaczane pH stolca, które zmniejsza się w przypadku zaburzeń wchłaniania węglowodanów, w wyniku tworzenia się lotnych kwasów tłuszczowych

•       Można również mierzyć zawartość substancji redukujących w kale – wynik dodatni oznacza obecność cukrów redukujących w stolcu za wyjątkiem sacharozy (np. laktozę, glukozę, fruktozę i galaktozę)

Badanie stolca pod kątem obecności pasożytów

•       Dotyczy pasożytów zasiedlających górny odcinek przewodu pokarmowego, tj. Giardia lamblia i Cryptosporidium

•       Stosowane przy podejrzeniu wtórnej nietolerancji laktozy

Test krwi w kierunku choroby trzewnej

•       Badanie stężenia całkowitej immunoglobuliny A oraz miana przeciwciał przeciwko transglutaminazie tkankowej

Biopsja jelita cienkiego

•       Stosowana w celu wykrycia przyczyny problemu zdrowotnego dotyczącego przewodu pokarmowego, który powoduje zaburzenia wchłaniania laktozy

Jeżeli więc dokuczliwe objawy ze strony układu pokarmowego dają Ci się we znaki coraz częściej, warto zastanowić się nad kwestią nietolerancji laktozy.