NIETOLERANCJA LAKTOZY

NIETOLERANCJA LAKTOZY

Produkty mleczne są nieodłącznym elementem naszej codziennej diety. Większość z nas nie wyobraża sobie dnia bez jogurtu, kefiru, sera czy mleka. Zdarza się, że nie wiadomo z jakiego powodu odczuwamy przykre dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Rewolucje jelitowe, a zatem uczucie pełności, gazy czy bóle brzucha pojawiają się, a my stajemy na głowie by dowiedzieć się co jest tego przyczyną. Nietolerancja laktozy? Jak to, przecież od zawsze wszyscy piją mleko, jedzą sery i nic się nikomu nie dzieje. Nie prawda. Często bagatelizowana, nietolerancja laktozy może dotyczyć każdego z nas.

Czym jest nietolerancja laktozy?

Nietolerancja laktozy jest zaburzeniem trawienia, w którym organizm wytwarza za mało lub nie wytwarza wcale laktazy, enzymu wymaganego do prawidłowego rozkładu laktozy, będącej mieszanką jednocukrów glukozy i galaktozy.

Jest zespołem objawów klinicznych, w którego skład wchodzi jeden lub kilka z poniższych: bóle brzucha, nudności, biegunka, obfite gazy lub wzdęcie brzucha po spożyciu laktozy lub produktów ją zawierających.

Rodzaje niedoborów laktazy:

•       Pierwotny

•       Wtórny

•       Rozwojowy

•       Wrodzony

Pierwotny niedobór laktazy

Wiąże się on ze względnym niedoborem lub całkowitym brakiem laktazy, rozwija się w dzieciństwie (objawy w różnym wieku) różnych rasach i jest najbardziej rozpowszechnioną przyczyną zaburzeń wchłaniania i nietolerancji laktozy.

Pierwotny niedobór laktozy nazywa się hipolaktazją wieku dorosłego, zanikiem aktywności laktazy lub wrodzonym niedoborem laktazy.

Stwierdza się o u ok 70% ludności świata (Europa Północna zaledwie 2%) odsetek ten się waha w zależności od grupy etnicznej i ilości laktozy w diecie w wyniku tego dochodzi do genetycznej selekcji ludzi zdolnych do trawienia laktozy.

Wtórny niedobór laktazy

Spowodowany jest uszkodzeniem jelita cienkiego np. w wyniku ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego, przeciągającej się biegunki, przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego, chemioterapii oraz w wyniku innych czynników uszkadzających błonę śluzową jelita cienkiego. Może ujawniać się w dowolnym wieku, jednak częściej w okresie niemowlęcym. Leczenie wtórnego niedoboru laktazy nie wymaga całkowitej eliminacji laktozy z diety, po wyleczeniu choroby podstawowej, produkty zawierające laktozę mogą być zazwyczaj spożywane normalnie.

Rozwojowy (noworodkowy) niedobór laktazy

Do 34 tygodnia ciąży, w niedojrzałym przewodzie pokarmowym występuje niedobór laktazy. Do okrężnicy noworodków i niemowląt dociera nawet do 20% laktozy z diety. Bakteryjny metabolizm laktozy w jelicie grubym zmniejsza pH stolca – sprzyja to rozwojowi prawidłowych drobnoustrojów z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus sp.

Wrodzony niedobór laktazy

Jest to rzadkie schorzenie opisane jedynie u kilku niemowląt. Objawem jest rozwijająca się, uporczywa biegunka pojawiająca się zaraz po wprowadzeniu karmienia piersią lub mieszanki zawierającej laktozę. Choroba ta, nie wykryta w odpowiednim czasie i nie leczona, zagraża życiu dziecka ze względu na odwodnienie i utratę elektrolitów.

ROZPOZNANIE NIETOLERANCJI LAKTOZY

Objawy nietolerancji uzależnione są bezpośrednio od spożytej jej ilości. Zaledwie 12g laktozy (220ml mleka) może wystarczyć do pojawienia się objawów. Niewchłonięta w jelitach laktoza metabolizowana jest przez bakterie powodując powstawanie lotnych kwasów tłuszczowych oraz gazów (metan, dwutlenek węgla i wodór). Zbyt duża ilość gazów w jelitach może pobudzić jelitowy układ nerwowy i spowodować kurczowe bóle brzucha

•       Klasyczne objawy nietolerancji laktozy:

-          wzdęcie brzucha

-          obfite gazy

-          kurczowe bóle brzucha

-          biegunka

Do rozpoznania nietolerancji laktozy służą specjalistyczne testy.

Test tolerancji laktozy

•       Rozpoznanie na podstawie wystąpienia objawów lub dodatniego wyniku po spożyciu standardowej dawki laktozy (2g/kg masy ciała lub 50g/m² powierzchni ciała, max. 50g w postaci 20% roztworu wodnego)

Jeśli po podaniu testowej dawki laktozy maksymalne zwiększenie stężenia glukozy we krwi było mniejsze niż 26mg/dl, rozpoznaje się zaburzenia wchłaniania laktozy

•       Test ten nie jest dokładny i często bywa fałszywie dodatni

•       Ze względu na duży odsetek testów fałszywie dodatnich i fałszywie ujemnych, nie powinien być używany i powinien być zastąpiony przez wodorowy test oddechowy.

Wodorowy test oddechowy

•       Najmniej inwazyjne i najbardziej pomocne badanie w diagnozowaniu zaburzeń wchłaniania laktozy

•       Przeprowadzany po podaniu standardowej ilości laktozy (2g/kg masy ciała, max. do 25g, co odpowiada 220ml mleka) u dziecka pozostawionego na czczo przez noc

•       Mierzona jest ilość wodoru w powietrzu wydychanym przez 2-3 godziny

•       Zwiększenie wydalania wodoru (>20 ppm) po około 60 min. oznacza zaburzenia wchłaniania laktozy

Na fałszywość wyniku testu wodorowego mogą oddziaływać czynniki wpływające na florę jelitową, takie jak:

•       niedawne leczenie lekami przeciwbakteryjnymi

•       brak bakterii wytwarzających wodór

•       dieta bogatobłonnikowa przed testem

•       przerost bakterii w jelicie cienkim

•       zaburzenia motoryki jelit

Badanie kwaśności stolca

•       Jest to przesiewowe badanie stolca pod kątem obecności nietolerowanego węglowodanu

•       Stosowane u niemowląt z biegunką

•       Oznaczane pH stolca, które zmniejsza się w przypadku zaburzeń wchłaniania węglowodanów, w wyniku tworzenia się lotnych kwasów tłuszczowych

•       Można również mierzyć zawartość substancji redukujących w kale – wynik dodatni oznacza obecność cukrów redukujących w stolcu za wyjątkiem sacharozy (np. laktozę, glukozę, fruktozę i galaktozę)

Badanie stolca pod kątem obecności pasożytów

•       Dotyczy pasożytów zasiedlających górny odcinek przewodu pokarmowego, tj. Giardia lamblia i Cryptosporidium

•       Stosowane przy podejrzeniu wtórnej nietolerancji laktozy

Test krwi w kierunku choroby trzewnej

•       Badanie stężenia całkowitej immunoglobuliny A oraz miana przeciwciał przeciwko transglutaminazie tkankowej

Biopsja jelita cienkiego

•       Stosowana w celu wykrycia przyczyny problemu zdrowotnego dotyczącego przewodu pokarmowego, który powoduje zaburzenia wchłaniania laktozy

Jeżeli więc dokuczliwe objawy ze strony układu pokarmowego dają Ci się we znaki coraz częściej, warto zastanowić się nad kwestią nietolerancji laktozy.

Depresja - bardziej podstępna niż Ci się wydaje

Zmęczenie, zniechęcenie? A może depresja…

Zwykło się uważać, że depresja dopada nas w okresie jesiennym, w czasie największej szarugi i braku słońca. Nie jest to jednak reguła określająca przyczyny powstawania depresji. Tak naprawdę depresja może dotknąć każdego, w dowolnym momencie życia. Czasami z pozoru błahe sprawy mogą być powodem zaburzeń psychicznych, przeradzających się w stan depresyjny. Nie dajmy się zwieść i czujnie obserwujmy nastroje swoje i najbliższych. Być może właśnie dzięki szybkiej reakcji, nie dopuścimy do popadnięcia w depresję.

Czym jest depresja?

Stan chorobowy, który wywołuje ból, trwający krócej lub dłużej, charakteryzuje się pogorszeniem nastroju i zmniejszeniem energii.

Człowiek depresyjny ujawnia lęk, zmęczenie, zniechęcenie i niezdolny jest do stawiania czoła najmniejszym trudnościom. Ta niemoc sprawia mu cierpienie i skłania go do przyznania, że nawet jego możliwości intelektualne uległy zmniejszeniu.

Depresja człowieka dorosłego różni się jednak od depresji dziecka bądź nastolatka. Depresja w zależności od wieku zmienia swój przebieg, przedstawia bardzo różne doświadczenia.

Symptomy depresji – to sygnały, które człowiek wysyła, aby zakomunikować, że coś się nie układa. Przez te symptomy wysyła znaki, które są wyrazem choroby.

Tysiąc twarzy depresji

Klasyfikacja zaburzeń nastroju osoby dotkniętej depresją

-zaburzenia afektywne – są to podstawowe zaburzenia nastroju, tj. obniżony nastrój, wewnętrzne uczucie nieszczęścia etc.;

-zaburzenia w myśleniu – negatywna samoocena, pesymizm, czarnowidztwo, uznawanie się za winnego lub poczuwanie się do odpowiedzialności za wszelkie niedole, żmudne podejmowanie decyzji, a nawet myśli o samobójstwie jako jedynym wyjściu z sytuacji;

-zaburzenia somatyczne – anoreksja lub bulimia, nadmierne przyjmowanie płynów, utrata pożądania seksualnego, zmęczenie, suchość w ustach, bezsenność, etc.;

-zaburzenia w zachowaniu – poważne zahamowanie w podejmowaniu działania, problemy z poruszaniem się, a nawet niemożność wstawania z łóżka, zaniedbanie wyglądu osobistego, objawy lęku, bezproduktywne i wyczerpujące działanie, płacz, etc.

OBJAWY DEPRESJI

-Głęboki i egzystencjalny smutek

-Rozdrażnienie i konflikty z otoczeniem

-Rzeczy wcześniej sprawiające przyjemność, np. odżywianie się, aktywność seksualna, przestają przynosić zadowolenie i tracą swój zwyczajowy charakter przyjemności i radości.

-Smutek przeradzający się w gorzki płacz bez proporcjonalnej przyczyny – płacz ten nie przynosi w żaden sposób ulgi ani pocieszenia.

-Brak sił do podejmowania jakiegokolwiek działania.

-Ekspresja słowna ulega zubożeniu, zmniejszony jest również stopień koncentracji.

-Zaburzenia snu, apetytu.

-Pesymizm, uczucie permanentnej nostalgii.

-Poczucie winy za sytuację, w jakiej się znajduje.

-Relacje z najbliższymi – zimne, surowe, niezdolność do okazywania czułości

-Zmniejszona odporność na zmęczenie – łatwe męczenie się czynnościami takimi jak rozmowa czy oglądanie telewizji.

NEUROPRZEKAŹNIKI a samopoczucie

Spośród neuroprzekaźników, serotonina i acetylocholina powstają ze składników diety. Ich niedobór może prowadzić do poważnych zaburzeń psychicznych.

-Serotonina - Jest to związek, który powstaje z tryptofanu (aminokwas), z udziałem witamin B6 i B12. Jej niedobór w organizmie powoduje bezsenność, stany depresyjne, nadmierny apetyt, nadwrażliwość na ból i problemy z termoregulacją. Powinno się spożywać produkty bogate w tryptofan, a zatem: sery żółte, sery twarogowe, jajo kurze całe, mięso i wędliny, ryby i przetwory rybne, produkty zbożowe, migdały oraz orzechy.

-Acetylocholina – jest to związek, który powstaje z choliny, wchodzącej w skład lecytyny. Niedobór powoduje problemy z koordynacją ruchów. Spore ilości lecytyny posiadają jaja, soja, orzeszki ziemne, wątroba, kiełki pszenicy. Acetylocholina poprawia pamięć i uwagę.

OBJAWY DEPRESJI U DZIECKA

(Depresja może dotknąć również tych najmłodszych, uważajmy więc także na nich)

-Melancholijny nastrój – uczucie smutku, samotności i nieszczęścia, zły humor, płacz

-Idee autodeprecjacyjne – uczucie bezużyteczności, niewydolności, brzydoty, poczucie winy, pragnienie śmierci, myśli samobójcze

-Zachowania agresywne – zaburzenia interpersonalne, kłótliwość, wrogość, mały szacunek do autorytetu,

-Zaburzenia snu – niespokojny sen, trudności z przebudzeniem i porannym wstawaniem

-Pogorszenie wyników w szkole – słaba koncentracja, słaba pamięć, mniejsze przykładanie się do zajęć, utrata zainteresowania zajęciami szkolnymi

-Zmniejszona socjalizacja – izolacja, mniejsze uczestnictwo w życiu grupy, wycofywanie się ze społeczności

-Dolegliwości somatyczne – bóle głowy, brzucha, mięśni, zaburzenia apetytu, zmiana wagi ciała

-Utrata energii – utrata zainteresowania sportem i rozrywką

Najczęstsze błędy żywieniowe mające wpływ na powstawanie depresji:

- „Zajadanie” stresu nie jest dobrym ani zdrowym sposobem walki ze stresem, Gdyż w ten sposób nie rozwiąże się problemowych sytuacji, ale przy okazji nabawi się kłopotów ze zdrowiem oraz kompleksów związanych z wagą i sylwetką.

-W sytuacjach stresogennych we krwi wzrasta poziom adrenaliny oraz kortyzolu, hormonów, które dodatkowo zwiększają stopień odkładania się tkanki tłuszczowej. Rozciągnięty żołądek w wyniku spożywania dużej ilości pokarmu, powoduje zaburzenia odczuwania sytości w konsekwencji jemy coraz więcej i więcej. U wielu kobiet i mężczyzn, którzy początkowo zajadali stres tabliczką czekolady w niedługim okresie czasu rozwijały się zaburzenia psychiczne w postaci bulimii czy kompulsywnego obżarstwa. Takie jednostki chorobowe leczy się długotrwale w oparciu o terapie psychologiczne jak i dietoterapię. Zajadanie stresu jest również prostą drogą do rozwoju chorób układu krążenia, narządu ruchu, czy -układu pokarmowego.

-Brak spożywania I śniadania – efektem tego jest rozkojarzenie w szkole, a u dorosłych w pracy oraz odczuwanie głodu, który rozprasza myśli, przysłania treść lekcji, zajęć, osłabia uwagę, zainteresowanie, możliwości intelektualne. W końcu przychodzi znużenie, na które w godzinach rannych i przedpołudniowych nie powinno być miejsca.

-Spożywanie posiłków niezależnie od rzeczywistego odczucia głodu - prowadzi to do trwałych zaburzeń w układzie nerwowym kontrolującym przyjmowanie pokarmów (ośrodek głodu i sytości). Zaburzenia te wywołują często u osób z nadwagą nadmierną pobudliwość i związane z tym silne stany depresji, niepokoju i stresu, które z kolei tłumione są nadmiernym spożyciem pokarmów. Powstałe napięcie psychiczne powoduje często szereg silnych zaburzeń neurohormonalnych.

-Stosowanie diet o wyjątkowo surowym reżimie. Dłuższe ich stosowanie powoduje fizyczne  wyniszczenie organizmu oraz silne reakcje psychiczne, które na zasadzie sprzężenia zwrotnego wywołują częste myśli o jedzeniu i w konsekwencji ponowne objadanie się. Przemiennie występujące sukcesy i porażki oraz iluzoryczne dążenia do nieosiągalnego celu niezwykle silnie frustrują, narzucają poczucie winy, wywołują kolejne depresje i w konsekwencji prowadzą do powstania błędnego koła.

-Nadmierne spożywanie żywności wysoko przetworzonej oraz żywności typu Fast-food - z ostatnich badań wynika wyraźnie, że amatorzy hamburgerów i innych przekąsek tego typu chorują częściej. Nie chodzi tu tylko o otyłość, bowiem zaobserwowano u nich też większe skłonności do depresji. Pod lupę wzięto kilka tysięcy ochotników. Każdy nich cieszył się doskonałym zdrowiem psychicznym. Po kilku latach u amatorów hamburgerów, hot dogów, pączków itd. Stwierdzono depresję rozwijająca się i wymagająca leczenia. Z 9 tysięcy aż pięciuset zaczęło przyjmować leki antydepresyjne. Okazało się ze ryzyko u nich wzrosło o około 40% w porównaniu z tymi, którzy po śmieciowe jedzenie sięgają od czasu do czasu.

-Niewłaściwa dieta uboga w witaminy i składniki mineralne – co jest przyczyną złego nastroju i depresji. Niewielkie braki witamin B1, B2, B6, C, niacyny, kwasu foliowego oraz duży niedobór witaminy A mogą spowodować zaburzenia emocjonalne i ogólnie pogorszyć samopoczucie. Brak witamin z grupy B, zwłaszcza B1, może doprowadzić do apatii czy utraty apetytu. Niedobór witaminy PP, której najlepszym źródłem są mięso, ryby, rośliny strączkowe, otręby pszenne i kasza jęczmienna, może spowodować osłabienie pamięci. Niski poziom magnezu w sezonie wiosennym sprawia, że jesteśmy senni albo rozdrażnieni. Dobrym źródłem tego składnika mineralnego są grube kasze, chleb razowy, kakao, orzechy.
Nieodpowiednie żywienie powoduje powstanie błędnego koła - źle się czujemy, bo źle się odżywiamy. Chcąc sobie poprawić nastrój, jemy, ale najczęściej niewłaściwe produkty.

- Występowanie (zwłaszcza u kobiet) negatywnych odczuć po zjedzeniu pożądanej potrawy, takich jak poczucie winy czy wyrzuty sumienia. Najważniejszą nie rzeczą jest zwalczanie jakiegokolwiek poczucia winy w odniesieniu do jedzenia. Należy oddzielić nasze odczucia względem produktów spożywczych od realistycznych celów prozdrowotnego sposobu żywienia. Może to nakierować nas do takiego sterowania jedzeniem naszych ulubionych potraw, aby zwiększyć przyjemność, którą to powoduje, a jednocześnie unikać nadmiernej konsumpcji.

-Zbyt długie przerwy między posiłkami – długie przerwy między posiłkami prowadzą do spadku poziomu glukozy, a tym samym do znużenia, osłabienia koncentracji i senności.

Depresja to podstępna choroba, więc róbmy wszystko, by się jej nie dać. Gdy tylko zauważymy nieprawidłowości w zachowaniu swoim lub najbliższych osób, należy od razu zareagować. Czasami wystarczy zwykła rozmowa z bliską osobą, czasami jednak potrzebna jest pomoc specjalisty.