Dynia – królowa jesieni

Cieszy kolorem, rozgrzewa smakiem. W zimne, często niezbyt słoneczne dni, warto przyrządzić z niej zupę. Rożne jej odmiany mogą być ciekawą dekoracją domu. Gdyby zapytać z czym kojarzy się jesień, to czy pierwszą myślą nie jest właśnie dynia?

DYNIA – POMARAŃCZOWA DAWKA WITAMIN I SKŁADNIKÓW MINERALNYCH

Dynia oprócz swojego niesamowitego uroku, jest kopalnią witamin i składników mineralnych. Włączenie jej do jesiennego jadłospisu to najlepsza kuracja dla organizmu. Pamiętajmy, że im bardziej pomarańczowy miąższ dyni, tym więcej zawiera ona składników odżywczych.

Zawarta w dyni witamina A* oraz beta-karoten dbają o kondycję skóry, pomagają w leczeniu trądziku, oraz zapewniają lepsze funkcjonowanie narządu wzroku. Dynia to również źródło witaminy E, która wraz z beta-karotenem poprzez działanie antyoksydacyjne, zwalcza wolne rodniki, co czyni dynię naturalnym produktem „odmładzającym”. W związku z faktem, iż witaminy A i E są rozpuszczalne w tłuszczach i tym samym najlepiej przyswajają się w ich towarzystwie, należy pamiętać, by potrawy z wykorzystaniem dyni zawierały również tłuszcz.

Nie zapominajmy również o witaminie B₂, która współdziała w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, współuczestniczy z witaminą A w prawidłowym funkcjonowaniu błon śluzowych, dróg oddechowych, śluzówki przewodu pokarmowego oraz nabłonka naczyń krwionośnych i skóry.

Zawarty w dyni cynk wraz z witaminami A i E wzmacniają odporność, a także łagodzą objawy przeziębienia.

*Witamina A (ekwiwalent retinolu) = retinol + beta-karoten

SOJUSZNIK W WALCE ZE ZBĘDNYMI KILOGRAMAMI

Jedną z największych zalet dyni jest jej niska wartość energetyczna. W stu gramach dyni znajduje się zaledwie 28 kalorii. Z czystym sumieniem więc, można przyrządzać z niej zupy, sałatki czy zapiekanki. Zawarty w dyni potas reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu, usuwając nadmiar wody. Mając takiego sojusznika, każda dieta okaże się łatwiejszą i smaczniejszą.

DYNIOWY ZAWRÓT GŁOWY

Dynia dyni nie równa. Nie wszystkie nadają się do spożycia. Niektóre z nich niestety nadają się tylko i wyłącznie jako ozdoba. Jakie mamy więc rodzaje dyni i do czego się one nadają?

DYNIE JADALNE

        Dynia Hokkaido – to japońska odmiana dyni, jej waga może wynosić nawet 3 kilogramy. Jej miąższ jest dość twardy, zwarty, mocno pomarańczowy i bardzo aromatyczny. Jest dość syty, więc idealnie nadaje się do zup, zapiekanek, czy sałatek. Dynia ta ma cienką, delikatną skórkę, która po obróbce termicznej staje się równie miękka jak miąższ, więc Hokkaido nie wymaga obierania.

2.      

Dynia piżmowa – te olbrzymy mogą ważyć nawet do 20 kilogramów! Miąższ dyni piżmowej jest bardzo aromatyczny i wonny, o charakterystycznym zapachu piżma. W smaku delikatny, słodki, lekko orzechowy, dlatego nadaje się jako idealny składnik ciast i marmolad.

   

Dynia Ambar – to odmiana dyni olbrzymiej, jej waga nie przekracza jednak 4 kilogramów. Ma grubą skórkę, lekko cętkowaną na szaro, pod nią znajduje się intensywnie żółty lub pomarańczowy, twardy miąższ. Jego smak jest lekko słodki, więc podobnie jak dynia piżmowa, najlepiej nadaje się do wypieków i marmolad. Co istotne, Ambar zawiera sześć razy więcej beta-karotenu niż inne jej rodzaje.

        

     Dynia makaronowa – jej waga wynosi 2-4 kilogramy. Ma zielonkawą skórkę i żółty miąższ, który ma jedną ciekawą właściwość, dzięki której dynia nosi nazwę makaronowa. Po ugotowaniu miąższ rozpada się na długie włókna przypominające makaron. W związku z tą właściwością, dynia makaronowa nadaje się do warzywnej wersji spaghetti, a także do sałatek czy jako dodatek do zup.

 Źródło zdjęć dyni piżmowej i makaronowej: internet

DYNIE OZDOBNE

Dynie ozdobne mają różną wagę i całą gamę kolorów. Ze względu na dość grubą skórę, nie nadają się do obróbki termicznej. Są bardzo urodziwe, a ich kształtom nie ma końca. Odpowiednio przechowywane przetrwają nawet kilka miesięcy, a nawet rok.

Dynia ozdobna Turecki Turban

Dynia ozdobna brodawkowata

Dynia ozdobna korona cierniowa

Dynia ozdobna Yellow Crookneck

DYNIOWE PYSZNOŚCI

Dynia – niby oczywista, a jednak wiele osób ma problem jak ją wykorzystać w kuchni. Najpopularniejszą formą dyniowych przysmaków jest zupa krem z dyni. Nie musi być ona nudna i mdła. Wystarczy dodać kilka dodatków, np. ser feta, prażone ziarna lub pełnoziarniste grzanki oraz świeże zioła i już mamy ulepszoną, pyszną wersję zupy.

Nie bójmy się dodawać dyni do sałatek. Upieczona w piekarniku dynia z dodatkiem czosnku, oliwy z oliwek, soli i pieprzu wzbogaci smak każdej sałatki. Gdy zmiksujemy powyższe składniki, otrzymamy przepyszną pastę na kanapki.

Nieco niezdrowo, lecz równie pysznie – dynia w wersji na słodko. Nie od dzisiaj wiemy, że swoim smakiem i kolorem zawładnęła cukierniczym światem. Tarta, chałka, a może sernik dyniowy? Wybór należy do Was!

Zupa krem z dyni z serem feta, prażonym słonecznikiem i szczypiorkiem

300g dyni Hokkaido

2 średnie ziemniaki

½ cebuli

1 ząbek czosnku

2 łyżki oliwy z oliwek

Plaster sera feta

Garść podprażonych na suchej patelni nasion słonecznika

Posiekany szczypiorek

Sól, pieprz do smaku

Dynię umyć i pokroić na kawałki. Ziemniaki pokroić w kostkę. W rondlu podsmażyć na oliwie pokrojoną w kostkę cebulę i posiekany czosnek. Wrzucić dynię, ziemniaki i krótko podsmażyć. Zalać wodą w ilości, by przykryła wszystkie składniki. Dodać sól i gotować, aż ziemniaki i dynia będą miękkie. Następnie zmiksować na gładki krem. Przelać do miseczek. Pokruszyć fetę, dodać słonecznik oraz szczypiorek. Doprawić pieprzem.

Sernik dyniowy na kakaowym spodzie

Sernik potrójnie jesienny – wanilia, karmel, dynia

Muffiny dyniowe z jabłkami i orzechami

DIETA ŁATWOSTRAWNA Z OGRANICZENIEM SUBSTANCJI POBUDZAJĄCYCH WYDZIELANIE SOKU ŻOŁĄDKOWEGO

Wraz z wiekiem, wzrasta ryzyko pojawienia się dyskomfortu w trakcie oraz po posiłku. Bagatelizowane objawy mogą przerodzić się w zaawansowaną chorobę. Nieodłącznym elementem leczenia  jest odpowiednio dobrana dieta, której zadaniem jest poprawa stanu zdrowia oraz komfortu życia chorego. Jest to dieta łatwostrawna z ograniczoną ilością produktów i potraw działających pobudzająco na czynność wydzielniczą żołądka.

Zadaniem diety jest:

- dostarczenie pacjentowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych

- ograniczenie produktów i potraw pobudzających wydzielanie kwasu solnego

- neutralizowanie soku żołądkowego

- niedrażnienie chemiczne, mechaniczne, termiczne błony śluzowej żołądka

Dieta łatwostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego ma zastosowanie:

- w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy

- w przewlekłym nadkwaśnym nieżycie żołądka

- w refluksie żołądkowo-przełykowym

- w dyspepsjach czynnościowych żołądka

Dieta ta jest dietą łatwostrawną z ograniczoną ilością produktów i potraw działających pobudzająco na czynność wydzielniczą żołądka, powodują objawy dyspeptyczne – gniecenie, wzdęcia i podrażniają błonę śluzową żołądka. Do produktów tych zaliczamy przede wszystkim: mocne rosoły, buliony, esencjonalne wywary warzywne, grzybowe, galarety, wody gazowane, kwaśne napoje, nierozcieńczone soki warzywne i owocowe, napoje alkoholowe, kawa naturalna, mocna herbata, produkty marynowane, wędzone, smażone, frytowane, pieczone, potrawy pikantne oraz ostre przyprawy. Ograniczeniu podlega również błonnik pokarmowy, drażniący przewód pokarmowy.

Aby ograniczyć żucie, wzmagające wydzielanie żołądkowe, potrawy powinny mieć konsystencję mocno rozdrobnioną, wręcz papkowatą.

W codziennym jadłospisie należy zwiększyć ilość produktów bogatych w pełnowartościowe białko pochodzące z mleka, twarogów czy jaj. Należy jednak pamiętać by nie przesadzać z ilością mleka, gdyż początkowo osłania ono błonę śluzową żołądka oraz łagodzi ból, lecz po wchłonięciu zawarty w mleku wapń wpływa na zwiększenie wydzielania gastryny, która działa pobudzająco na czynność wydzielniczą żołądka. Należy więc nie spożywać więcej niż 0,7-1,0l mleka na dobę.

Składnikiem pokarmowym wykazującym zdolność do hamowania wydzielania kwasu solnego jest tłuszcz, który zmniejsza motorykę żołądka. Najkorzystniejszymi tłuszczami są tłuszcze w postaci masła i słodkiej śmietany oraz tłuszcze roślinne. Tłuszcze powinny pokrywać ok. 30% dziennego zapotrzebowania na energię. Produktem hamującym wydzielanie żołądkowe jest również słaby roztwór cukru.

Posiłki należy spożywać regularnie, o stałych porach dnia. Porcje powinny być niewielkie objętościowo. Istotne jest, by posiłki miały odpowiednią temperaturę – nie mogą być ani zbyt zimne, ani zbyt gorące (co zapewni ochronę przed przekrwieniem błony śluzowej żołądka).

Potrawy powinny być przyrządzane metodą gotowania w wodzie, gotowania na parze czy duszenia bez uprzedniego obsmażania na tłuszczu.

Produkty i potrawy	ZALECANE	ZALECANE W UMIARKOWANYCH ILOŚCIACH	PRZECIWWSKAZANE
NAPOJE	Mleko słodkie, mleko zsiadłe nieprzekwaszone, jogurt, kawa zbożowa z mlekiem, słaba herbata z mlekiem, soki rozcieńczone, napoje mleczno-owocowe, mleczno-warzywne, woda niegazowana	Słaba herbata, soki owocowe i warzywne, herbata ziołowa i owocowa	Płynna czekolada, mocna herbata, kawa naturalna, napoje alkoholowe, napoje gazowane, kwaśne przetwory mleczne (maślanka, kumys)
PIECZYWO	Pszenne, jasne, czerstwe, biszkopty, pieczywo półcukiernicze (hałka, bułeczki maślane, rogale), pieczywo drożdżowe	Pieczywo cukiernicze (drożdżówki, pączki, ciastka francuskie itp.)	Pieczywo świeże, żytnie, razowe, pieczywo chrupkie
DODATKI DO PIECZYWA	Masło, twarożek, serek homogenizowany, jaja na miękko, jajecznica na parze, pasta z cielęciny, drobiu	Margaryna miękka dobrej jakości, miód, dżem, marmolada, chude wędliny, szynka, parówki cielęce, łagodny ser podpuszczkowy, pasztet domowy	Tłuste wędliny, konserwy, salceson, kiszka, pasztetowa, smalec, pikantne sery dojrzewające żółte i topione, sery typu feta, dżemy, jaja na twardo, jaja sadzone
ZUPY I SOSY GORĄCE	Rosół jarski, zupy mleczne, krupniki z dozwolonych kasz, zupa ziemniaczana, warzywna z dozwolonych warzyw, zupy przecierane, zupy zaprawiane mąką i masłem, zawiesiną z mąki i słodkiej śmietany, mąki i mleka, zaciągane żółtkiem, sosy łagodne na słodkiej śmietanie: koperkowy, potrawkowy, pomidorowy, pietruszkowy, owocowy	Zupy owocowe nierozcieńczone, chudy rosół z cielęciny	Zupy tłuste i zawiesiste, na wywarach mięsnych i kostnych, grzybowych, zupy zasmażane, zaprawiane kwaśną śmietaną, pikantne, zupy z warzyw kapustnych, roślin strączkowych, zupa cebulowa, porowa, zupy w proszku, sosy ostre, zasmażane: grzybowy, musztardowy, chrzanowy, cebulowy
DODATKI DO ZUP	Bułka, grzanki, lane ciasto, kluski biszkoptowe, kluski francuskie, makaron nitki, kasza manna, kasza jęczmienna, ryż, ziemniaki puree	Ziemniaki w całości, groszek ptysiowy,	Grube kasze, makarony zarabiane na stolnicy, kluski kładzione, nasiona roślin strączkowych: fasola, groch, soja, jaja gotowane na twardo
MIĘSO, DRÓB I RYBY	Mięso chude: cielęcina, królik, kurczak, indyk, chude ryby: dorsz, sola, płastuga, szczupak, morszczuk, mintaj, sandacz, pstrąg strumieniowy, lin, okoń, flądra, potrawy gotowane: pulpety, budynie, potrawki	Wołowina, konina, podroby: ozorki, płuca, serca, ryby: młody karp, makrela, leszcz, sardynki, potrawy duszone bez obsmażania na tłuszczu, pieczone z masy mielonej w folii lub pergaminie	Mięsa tłuste: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, dziczyzna, ryby: halibut niebieski, troć, węgorz, łosoś, sum, tołpyga, pikling, szproty, potrawy marynowane, wędzone, smażone, pieczone
POTRAWY PÓŁMIĘSNE I BEZMIĘSNE	Budynie z drobnych kasz, warzyw i mięsa, makaron nitki z mięsem, łagodne risotto, pierogi leniwe, kluski biszkoptowe, kluski francuskie	Zapiekanki z kasz, warzyw i mięsa, kluski z ziemniaków i sera	Bigos, fasolka po bretońsku, wszystkie potrawy smażone  na tłuszczu, np. placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety
TŁUSZCZE	Dodawane na surowo: masło, słodka śmietana, olej sojowy, słonecznikowy, kukurydziany, rzepakowy i inne, oliwa z oliwek	Margaryny miękkie dobrej jakości, niezbyt kwaśna śmietana	Smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde, kwaśna śmietana
WARZYWA	Młode i soczyste, gotowane: marchew, dynia, kabaczki, buraki, szpinak, szparagi, skorzonera, warzywa w formie puree, oprószone mąką, warzywa z masłem	Kalafior, brokuły, fasolka szparagowa, groszek zielony, seler, sałata zielona, pomidory bez skórki, w okresie remisji („uśpienia”) choroby drobno starte surówki	Warzywa kapustne, cebula, czosnek, pory, papryka, suche rośliny roślin strączkowych, ogórki, brukiew, rzodkiewka, rzepa, rabarbar, kalarepa, szczaw, kukurydza, warzywa zasmażane, sałatki z majonezem i musztardą, warzywa marynowane, solone
ZIEMNIAKI	Gotowane, w postaci puree	Pieczone, gotowane w całości	Smażone z tłuszczem, frytki, talarki
OWOCE	Dojrzałe i soczyste, bez skórki i pestek, owoce niekwaśne, w okresie zaostrzenia choroby w postaci przecierów gotowanych, owoce jagodowe, winogrona, owoce cytrusowe, banany, brzoskwinie, morele, jabłka gotowane, pieczone, owoce w postaci soków rozcieńczonych	W okresie remisji („uśpienia”) choroby surowe przeciery z owoców wymienionych obok, owoce rozdrobnione	Czereśnie, gruszki, agrest, wiśnie, śliwki, arbuz, orzechy, owoce suszone , kandyzowane i marynowane
DESERY	Kompoty z dozwolonych owoców – przetarte, galaretki, kisiele, mus z pieczonego jabłka, budynie i kisiele mleczne	Tłuste kremy	Torty, ciasta z masami i dużą ilością cukru, desery z alkoholem, desery z orzechami, kakao, czekolada, batoniki, chałwa, ciasta z proszkiem do pieczenia
PRZYPRAWY	Łagodne: cukier, wanilia, sok z cytryny, zielona pietruszka, koperek,  cynamon, bazylia	Melisa, sól	Ocet, pieprz, musztarda, papryka ostra, chrzan, jarzynka, maggi, kostki bulionowe, ziele angielskie, liść laurowy

Źródło informacji: "Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka" autorstwa Heleny Ciborowskiej i Anny Rudnickiej

DIETA ŁATWOSTRAWNA JAKO CODZIENNA DIETA SENIORA

Nie jest zaskoczeniem, że wraz z upływem lat, starzejemy się nie tylko z zewnątrz, ale i od wewnątrz. Spowolniona przemiana materii, coraz mniejsza aktywność fizyczna, a także towarzyszące schorzenia sprawiają, że nasz organizm nie toleruje i nie przyswaja składników pokarmowych tak jak przed laty. W celu uniknięcia dyskomfortu oraz poprawy jakości życia powinniśmy zastanowić się nad przejściem na dietę łatwostrawną. Dieta ta jest modyfikacją podstawowego żywienia ludzi zdrowych. Jest najczęściej stosowaną dietą w zakładach leczniczych. Różnica między żywieniem osób zdrowych a wymagających diety polega tylko na doborze produktów łatwostrawnych oraz technik sporządzania posiłków, które czynią potrawę łatwo przyswajalną. Podstawą tej diety jest ograniczenie, a nawet wykluczenie produktów i potraw tłustych, smażonych, pieczonych w tradycyjny sposób, długo zalegających w żołądku, wzdymających czy ostro przyprawionych. Celem diety jest dostarczenie wszystkich niezbędnych składników pokarmowych.

Dieta łatwostrawna wskazana jest :

·         w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit

·         w nadmiernej pobudliwości jelita grubego

·         w nowotworach przewodu pokarmowego

·         w wyrównanych chorobach nerek i dróg moczowych

·         w chorobach infekcyjnych przebiegających z gorączką

·         w zapalnych chorobach płuc i opłucnej o przebiegu ostrym

·         w przewlekłych chorobach układu oddechowego przebiegających z rozedmą

·         w zaburzeniach krążenia płucnego (zawał)

·         w okresie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych

·         dla chorych długo leżących, u których dochodzi do zaburzenia pracy przewodu pokarmowego

·         da osób w wieku podeszłym, ze względu na spowolnioną przemianę materii, choroby towarzyszące oraz słabe uzębienie

Charakterystyka diety

Dieta łatwostrawna cechuje się doborem produktów spożywczych, które łatwo ulegają trawieniu w przewodzie pokarmowym i tym samym go nie obciążają. Wyklucza się więc w niej produkty i potrawy trudno strawne, zawierające stosunkowo dużo błonnika, chrząstki, ścięgna, niedojrzałe warzywa i owoce, produkty wzdymające, nasączone tłuszczem oraz eliminuje się stosowanie ostrych przypraw takich jak ocet, musztarda czy pieprz. Należy jednak pamiętać, że pewne ilości błonnika (do 24g) powinny występować w diecie łatwo strawnej, gdyż posiada on właściwości wchłaniania wody i dzięki temu działa rozluźniająco na masy kałowe, ułatwiając ich wydalanie. Błonnik w tej diecie powinien pochodzić z młodych i delikatnych warzyw oraz dobrze dojrzałych owoców oraz drobno i średnio mielonych produktów zbożowych.

Przy sporządzaniu potraw i posiłków dozwolone jest zastosowanie poszczególnych technik kulinarnych jak:

-  gotowanie lub duszenie (w wodzie lub na parze)

-  pieczenie w folii lub pergaminie

- rozdrabnianie

-  przecieranie przez sito i miksowanie produktów

-  obieranie ze skórki

Tradycyjne smażenie na tłuszczu i stosowanie tłustych produktów spożywczych jest całkowicie wykluczone w tej diecie, gdyż tłuszcz hamuje wydzielanie soku żołądkowego , przesiąknięta zaś tłuszczem potrawa jest trudniej dostępna dla enzymów trawiennych.

Przy sporządzaniu potraw i posiłków wykluczone jest zastosowanie poszczególnych technik kulinarnych jak:

-  smażenie

-  frytowanie

-  pieczenie tradycyjne

-  duszenie z uprzednim obsmażaniem

-  grillowanie

Ważne, by potrawy były świeżo przyrządzane, nie przechowywane w lodówkach. Posiłki powinny być smaczne, przyprawione łagodnymi przyprawami dozwolonymi w tej diecie, atrakcyjnie zestawione i podane, tak, by pobudzały często upośledzone łaknienie. Dobór produktów uzależnia się od indywidualnej tolerancji pacjenta czy każdej innej osoby stosującej dietę łatwostrawną.

Tabela produktów zalecanych, zalecanych w umiarkowanych ilościach oraz przeciwwskazanych:

Produkty i potrawy	Zalecane	Zalecane w umiarkowanych ilościach	Przeciwwskazane
Napoje	Mleko 1,5%,2% lub niżej, kawa zbożowa z mlekiem, herbata z mlekiem, słaba herbata czarna, herbatki owocowe i ziołowe, soki owocowe (rozcieńczone) i warzywne, napoje mleczno-owocowe, mleczno-warzywne, wody niegazowane, jogurt niskotłuszczowy, kefir, maślanka, serwatka	Słaba kawa zwyczajna z mlekiem, jogurt pełnotłusty, mleko pełnotłuste	Napoje alkoholowe, mocna kawa, mocna herbata, mocne kakao, wody gazowane, kolorowe napoje gazowane, syrop i herbata z owoców czarnego bzu
Pieczywo	Chleb pszenny, bułki pszenne, biszkopt, pieczywo czerstwe	Graham pszenny, pieczywo cukiernicze, drożdżowe, chrupki pszenne, pieczywo razowe z dodatkiem słonecznika i soi	Chleb żytni świeży, chleb razowy, pieczywo chrupkie żytnie, pieczywo z otrębami, wszelkie pieczywo bardzo świeże
Dodatki do pieczywa	Masło, chudy twaróg, serek homogenizowany, mięso gotowane, chude wędliny, szynka i polędwica drobiowa	Margaryna, tłusty twaróg, ser żółty półtłusty, jaja, parówki cielęce, ryby wędzone	Tłuste wędliny, konserwy, salceson, kiełbasy, pasztetówki, boczek, kiszka, tłuste sery żółte i pleśniowe, sery typu feta i fromage, majonez, ketchup, gotowe zimne sosy
Zupy i sosy gorące	Rosół jarski, jarzynowa, ziemniaczana, krupnik, owocowa, zupy podprawiane zawiesiną z mąki i mleka, sosy łagodne – koperkowy, pomidorowy, potrawkowy, owocowy, ze słodką śmietaną	Chudy rosół z cielęciny, zupa kalafiorowa, z ogórków kwaszonych, pieczarkowa, zupy zaprawiane mąką i śmietaną, zaciągane żółtkiem	Zupy tłuste, zawiesiste, na wywarach mięsnych, kostnych i grzybowych, zasmażane, zaprawiane śmietaną, pikantne, z warzyw kapustnych, strączkowych, mocne rosoły, buliony, sosy cebulowy i grzybowy
Dodatki do zup	Bułka pszenna, grzanki pszenne, kasza manna, jęczmienna, ryż, ziemniaki gotowane, lane ciasto, makaron nitki, kluski biszkoptowe	Kluski francuskie, groszek ptysiowy	Kluski kładzione, grube makarony, łazanki, nasiona roślin strączkowych, jaja gotowane na twardo
Mięso, drób, ryby	Chuda cielęcina, młoda wołowina, królik, kurczak, indyk, chude ryby: dorsz, młody karp, pstrąg, sola, morszczuk, karmazyn, sandacz, flądra, lin, okoń, szczupak, mintaj, potrawy gotowane, duszone, pulpety, budynie, potrawki	Wołowina, dziczyzna, chuda wieprzowina, kura, ryby morskie: makrela, śledź, sardynka, ryby słodkowodne: leszcz, potrawy duszone bez obsmażania na tłuszczu, pieczone w folii lub pergaminie	Tłuste gatunki , wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, tłuste ryby: węgorz, tłusty karp, łosoś, sum, potrawy smażone z mięsa, drobiu i ryb, potrawy smażone w panierce, frytowane, grillowane, wędzone i marynowane
Potrawy półmięsne i bezmięsne	Budynie z kasz, warzyw, makaronu, mięsa, risotto, leniwe pierogi, kluski biszkoptowe,	Zapiekanki z kasz, warzyw i mięsa, kluski francuskie, makaron z mięsem, kluski ziemniaczane, jaja gotowane na miękko, potrawy typu leczo z zastosowaniem chudego mięsa	Wszystkie potrawy smażone na tłuszczu, np. placki ziemniaczane, bliny, kotlety, krokiety oraz tłusty bigos, fasolka po bretońsku, jaja sadzone
Tłuszcze	Dodawane na surowo, oleje bogate w NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe), a więc sojowy, słonecznikowy, rzepakowy, a także oliwa z oliwek, masło	Margaryny miękkie dobrej jakości, śmietana	Smalec, słonina, łój, margaryny twarde
Warzywa	Młode, soczyste: marchew, dynia, kabaczki, patisony, pietruszka, seler, pomidory bez skórki, kalarepa gotowana, potrawy gotowane, rozdrabniane lub przetarte, „z wody”, podprawiane zawiesinami, surowe soki	Szpinak, rabarbar, kalafior, brokuły, fasolka szparagowa, groszek zielony, sałata zielona, bardzo drobno starte surówki, np. z marchewki, selera	Warzywa kapustne, cebula, czosnek, por, suche nasiona roślin strączkowych, ogórki zielone, brukiew, rzodkiewka, rzepa, kalarepa w postaci surówek, surówki grubo starte lub grubo pokrojone z dodatkiem majonezu, musztardy, warzywa marynowane, solone
Ziemniaki	Gotowane pieczone, w postaci puree z masłem		Smażone z tłuszczem, frytki, talarki
Owoce	Dojrzałe, soczyste: jagodowe i winogrona bez pestek w postaci przecierów, owoce cytrusowe, owoce dzikiej róży, brzoskwinie, awokado, morele, banany, jabłka pieczone, gotowane, owoce w formie musów, kompotów, soki owocowe rozcieńczone	Wiśnie, śliwki, śliwki suszone namoczone i przetarte (przy zaparciach), kiwi, melon	Gruszki, czereśnie, arbuz, daktyle, owoce marynowane
Desery	Kisiele, budynie, galaretki owocowe i mleczne, przeciery owocowe, kompoty, musy, bezy, suflety, biszkopt, herbatniki	Kremy i ciasta z małą ilością tłuszczu i jaj	Tłuste ciasta i torty z masami, czekolada, batony, ciastka, praliny,  lody, chałwa, słodycze zawierające kakao i orzechy
Przyprawy	Kwasek cytrynowy, sok z cytryny, cukier, natka pietruszki, koperek, majeranek, papryka słodka kurkuma, cynamon, wanilia, melisa	Ocet winny i smakowy, sól, pieprz ziołowy, estragon, bazylia, tymianek, kminek	Przyprawy ostre: ocet zwyczajny, pieprz czarny, chili, curry, musztarda, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa, gorczyca, gotowe mieszanki przypraw typu „wegeta”, „jarzynka” oraz inne gotowe sosy i zupy w proszku

Źródło: Helena Ciborowska, Anna Rudnicka „Dietetyka – żywienie zdrowego i chorego człowieka”, wyd. lekarskie PZWL, prof. dr hab. n. med. Mirosław Jarosz „Praktyczny podręcznik dietetyki”, wyd. Instytut Żywności i Żywienia